YouTube Kids — czy wiesz, co oglądają Twoje dzieci?

W codziennym zabieganiu i nadmiarze obowiązków, wielu rodziców w poszukiwaniu chwili wytchnienia, udostępnia swoim pociechom telefony i uruchamia aplikację YouTube. Dzięki treściom oferującym nie tylko rozrywkę, ale także edukację, platforma stała się nieodłącznym elementem życia wielu najmłodszych Internautów. 

By chronić dzieci i zapewnić im dostęp wyłącznie do filmów dostosowanych do ich wieku, w 2015 roku powstało YouTube Kids. Jest to przeznaczona dla młodych widzów, wersja znanej przez wszystkich platformy z materiałami wideo. Jak dokładnie działa? 

Firma deklaruje, że filmy dobierane są zarówno na podstawie zautomatyzowanych filtrów, (skanujących miniatury, tytuły i treści wideo), jak również weryfikacji manualnej oraz opinii przekazywanych przez użytkowników. Materiały, które nie przejdą takiej weryfikacji, nie znajdą się na YouTube Kids. Filtry wykorzystywane przez platformę są aktualizowane na bieżąco, co oznacza, że jeśli w głównej aplikacji YouTube pojawi się trend nieodpowiedni dla dzieci, nie trafi on do YouTube Kids. Platforma zachęca również do samodzielnego zgłaszania treści przez rodziców. Tyle teorii, a jak wygląda to w praktyce?

Zacznijmy od początku — ElsaGate

ElsaGate to termin, który zyskał popularność w 2017 roku. Określa on treści na YouTube, kierowane do najmłodszych, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się niewinne, jednak w rzeczywistości zawierają elementy przemocy, są nacechowane seksualnie lub zawierają inne, kontrowersyjne motywy. Filmy często wykorzystywały postacie z popularnych produkcji Disneya, takie jak Elsa z „Krainy Lodu” lub Spider-Man.

W 2016 The Guardian opublikował artykuł, w którym dokonano analizy kanału Webs and Tiaras. Treści na nim publikowane ukazywały znane dzieciom postacie, księżniczki i superbohaterów z bajek, w nietypowych, niewłaściwych lub sugestywnych sytuacjach. Filmy były bardzo oszczędne w przekazie, nie miały dialogów, ograniczały się do prostych efektów dźwiękowych, przez co mogły trafić do młodych odbiorców na całym świecie. Kanał w niespełna dwa miesiące zgromadził wielomilionową widownię i stał się trzecim najczęściej oglądanym na całej platformie. W tamtym czasie wyświetlenia liczone były w miliardach.

Z czasem niepokojących treści na platformie zaczęło przybywać. Wciąż był to niewielki wycinek youtubowego świata, jednak coraz lepiej zauważalny. Powstawały nowe kanały, a niektóre z nich, również w ramach internetowego trollingu, prezentowały coraz dziwniejsze treści. W opublikowanych materiałach wideo można było zobaczyć, jak imitacja Świnki Peppy podpala dom lub ma (bardzo boleśnie) wyrywane zęby. W innych Spider-Man oddawał mocz na Elsę, a postacie ze stacji Nick Jr. pojawiały się w klubie ze striptizem lub “bawiły w samobójstwo”. Kanały sprytnie wykorzystywały tzw. autoplay, czyli ustawienie, które domyślnie pozostawało włączone, a które sprawiało, że po obejrzeniu jednego filmu, uruchamiał się kolejny. W takim wypadku dziecko pozostawione z telefonem mogło spędzić długie godziny na oglądaniu.

Kontrowersyjne wideo z dziećmi

Jednym z przykładów kanałów, produkujących bardzo niepokojące treści dla najmłodszych był Toy Freaks. Jego twórcą był samotny ojciec Greg Chism, nagrywający filmy z dziećmi. Kanał w dwa lata zdobył ponad 8 milionów widzów i był jednym z najchętniej oglądanych na YouTube. Na materiałach wideo można było zobaczyć, że córki Grega często wydawały się zniechęcone, przerażone lub wręcz płakały. Mimo to były zmuszane do nagrań. Sprawę szybko nagłośniły gazety, a także znani youtubowi twórcy, jak H3h3Productions. Negatywny rozgłos przyczynił się do usunięcia konta kontrowersyjnego youtubera, w listopadzie 2017 roku.

4 listopada 2017 roku gazeta The New York Times opublikowała artykuł o nieodpowiednich materiałach dedykowanych dzieciom na YouTube Kids. Jego autorzy zwrócili uwagę na problem z algorytmem platformy, który nie wykrywał wszystkich niepokojących treści. Gazeta zacytowała również wypowiedź profesora pediatrii Michaela Richa, który stwierdził, że „(…) materiały były potencjalnie szkodliwe dla dzieci, które mogły je uznać za straszne, gdyż postacie, które znają i im ufają, zostały ukazane zachowując się nieodpowiednio bądź agresywnie”.

Reakcja platformy

W odpowiedzi na rosnące zaniepokojenie rodziców i organizacji zajmujących się ochroną dzieci, YouTube wprowadził pewne zmiany w algorytmach wyszukiwania i rekomendacji treści. Nowe wytyczne miały na celu ograniczenie dostępności kontrowersyjnych filmów. W 2017 roku ogłoszono, że twórcy nie będą mogli monetyzować treści, które w nieodpowiedni sposób wykorzystują postacie znane, np. z bajek.

Pod koniec 2017 roku YouTube w komentarzu dla BuzzFeedNews ogłosił, że zamknął ponad 270 kont, usunął ponad 150 000 filmów i wyłączył komentarze pod 625 000 materiałami wideo. Nacisk ze strony społeczeństwa i reklamodawców zmusił platformę do opracowania nowych wytycznych dotyczących moderacji, a także zwiększenia liczby moderatorów. W kolejnych latach pojawił się wymóg oznaczenia, czy publikowany materiał jest przeznaczony dla dzieci. Jeśli zaznaczymy pozytywną odpowiedź, pod filmem zostaną wyłączone komentarze.

Kontrowersje wokół wideo z Minecrafta

Czym jest Minecraft? To gra z otwartym światem, w którym gracze mają nieograniczoną możliwość eksploracji, modyfikacji, a także budowania społeczności, skupionych wokół minecraftowych serwerów.

2021 roku temat nieodpowiednich treści na YouTube ponownie rozgorzał za sprawą kontrowersyjnych streamów z niezwykle popularnej wśród dzieci gry Minecraft. Wiele materiałów miało wulgarne miniaturki, a na dostępnych czatach podczas transmisji live, spamowały boty reklamujące witryny 18+.

Polski wątek

Pod koniec 2022 roku, wielu twórców zaczęło zwracać uwagę na treści pojawiające się na polskim kanale Vito Minecraft, prowadzonym przez youtubera Vito i jego partnerkę. Udało im się zgromadzić ponad 2,5 mln subskrypcji. Kanał oczywiście był kierowany do dzieci i dla wielu z nich był źródłem codziennej rozrywki. YouTuberzy skupieni wokół commentery, zauważyli, że niektóre z opublikowanych materiałów opatrzone były kontrowersyjnymi miniaturkami. Przedstawiały one postacie z Minecraft, np. pod prysznicem, bez bielizny, często w sugestywnych pozach. Dodatkowo zaniepokoić mogły również tytuły filmów, takie jak (pisownia oryginalna): „5 LATEK WSZEDŁ DO ŚRODKA BELLI ŻEBY JĄ URATOWAĆ”, „5 LATEK UWIĘZIŁ BELLĘ ŻEBY ZOSTAŁA JEGO DZIEWCZYNĄ”, „5 LATEK PODGLĄDA BELLĘ POD PRYSZNICEM”. W materiałach pojawiały się motywy podglądania, więzienia kogoś czy nagrywania bez zgody w intymnych sytuacjach. Początkowo wydawało się, że autor kanału nie widzi żadnego problemu w udostępnionych filmach i miniaturach. Ostatecznie zdecydował się je usunąć lub zmienić, a także opublikować przeprosiny, które wciąż widoczne są w zakładce Społeczność. Od ponad roku na jego kanale nie pojawiły się żadne nowe filmy.

W jakim miejscu jesteśmy teraz?

Obecnie, znalezienie nieodpowiednich treści na YouTube Kids jest trudniejsze niż wcześniej. Niestety, nie oznacza to, że ich tam nie ma. Dlatego, jeśli Twoje dziecko korzysta z tej platformy, trzymaj rękę na pulsie i sprawdzaj, co ogląda. Wielu młodych użytkowników, korzysta również z głównej platformy, a na niej nie trudno o kontrowersyjne materiały. Filtry opierają się na algorytmach, które nie zawsze są w stanie prawidłowo zidentyfikować treści nieprzeznaczone dla dzieci. Sytuacja może się jeszcze bardziej skomplikować za sprawą AI i generowania wideo przy jej pomocy. W ten sposób mogą być tworzone kontrowersyjne treści na masową, niespotykaną dotąd skalę.

Co mogę zrobić, by uchronić moje dziecko przed takimi filmami?

Jeśli korzystasz z YouTube Kids, zadbaj o odpowiednie skonfigurowanie aplikacji. Ogranicz dostęp do określonych treści i kanałów, ustaw limit czasu wyświetlania, a także kontroluj, jakie filmy ogląda Twoje dziecko.

Jak skonfigurować YouTube Kids?

• Wybierz YouTube Kids na stronie głównej YouTube, potwierdź swój rok urodzenia, a następnie zaloguj się na konto Google.

• W kolejnym kroku utwórz profil dziecka.

• Jeśli chcesz mieć pełną kontrolę nad tym, co ogląda Twoje dziecko, wybierz ustawienie „Wyłącz wyszukiwanie”. W ten sposób wyłączysz opcję samodzielnego wyszukiwania filmów.

• Wybierz ustawienia treści dostosowane do wieku dziecka.

• Ustaw limit czasu korzystania z aplikacji. Opcja dostępna jest po kliknięciu kłódki na stronie głównej.

• Jeśli jakiś film wzbudzi Twój niepokój, zablokuj go lub zgłoś. Możesz również zablokować cały kanał. W tym celu kliknij 3 pionowe kropki na karcie odtwarzania.

• Przeglądaj historię oglądania, żeby wiedzieć, co dziecko oglądało na YouTube Kids. Kliknij ikonę zegara na ekranie głównym, by zobaczyć obejrzane filmy. 

Rozmawiaj z dziećmi o bezpieczeństwie w Internecie. Jeśli potrzebujesz dodatkowych wskazówek, zajrzyj do naszego poradnika CyberBezpieczny Dzieciak.

Podsumowanie

Wielu z nas może zadać sobie pytanie, dlaczego takie filmy były i są produkowane? Odpowiedź to oczywiście pieniądze. Wiele z tych materiałów trafiało na playlisty, które miały naprawdę bardzo dobrą oglądalność, a twórcy zarabiali na nich ogromną kasę.

Wśród wielu wartościowych filmów możemy znaleźć pojedyncze zgniłe jabłka, które zatruwają dziecięcą psychikę. Duże platformy w celu kontrolowania treści wyświetlanych użytkownikom, opierają się niestety, w głównej mierze na niedoskonałych algorytmach. To upewnia w przekonaniu, że nawet najlepsze narzędzia nie zastąpią nadzoru rodzicielskiego.

Żródła:

https://www.theguardian.com/technology/2016/jun/29/youtube-superheroes-children-webs-tiaras

https://en.wikipedia.org/wiki/Elsagate

https://www.buzzfeednews.com/article/blakemontgomery/youtube-has-deleted-hundreds-of-thousands-of-disturbing

https://www.youtube.com/intl/ALL_pl/kids/