Jak zastrzec numer PESEL?

Od 17 listopada 2023 zaczyna funkcjonować Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL. Co to znaczy?

Na mocy Ustawy z 7 lipca 2023 r., ograniczającej niektóre skutki kradzieży tożsamości, już od jutra Twoje dane mogą być lepiej zabezpieczone. Przepis daje Ci możliwość zastrzegania swojego numeru PESEL. Jeśli to zrobisz, określone firmy i instytucje nie będą mogły na Twoje dane m.in.:

• udzielić pożyczki, kredytu ani otworzyć rachunku
• zawrzeć umowy leasingu
• wydać duplikatu karty sim
• zawrzeć umowy notarialnej, związanej ze sprzedażą nieruchomości.

Docelowo wymieniane w Ustawie podmioty (banki i inne instytucje kredytowe, SKOKi, notariusze, dostawcy usług telekomunikacyjnych) będą miały obowiązek sprawdzić czy Twój PESEL jest zastrzeżony, przed wykonaniem ww. czynności. Jeśli, mimo jego obecności w rejestrze, udzielą na Twoje dane zobowiązania (np. kredytu), Ty pozostajesz bezpieczny. W takiej sytuacji nie odpowiadasz za podpisaną umowę, a firma nie ma prawa pociągnąć Cię do odpowiedzialności finansowej.

Funkcja przyda się szczególnie, jeśli padniesz ofiarą kradzieży tożsamości, Twoje dane wyciekną albo przekażesz swój dokument w niepowołane ręce. Do tej pory w takiej sytuacji mogliśmy zastrzegać tylko dowód osobisty. Od teraz, w duecie z PESEL-em, Twoja ochrona na wypadek takich sytuacji zdecydowanie wzrasta.

Najważniejsze pytanie: od kiedy?

Sama funkcja zastrzegania i rejestr działają od 17 listopada 2023, jednak to dopiero pierwsza faza tego projektu. Od stycznia 2024 można także zastrzec PESEL w aplikacji mObywatel. Na wdrożenie rozwiązania w swoich systemach banki i inne instytucje mają czas do 1 czerwca 2024 r. Również od tego dnia będzie obowiązywał je bezwzględny wymóg weryfikacji rejestru, przed zawieraniem umów lub podejmowaniem innych działań, wymagających podania PESEL-u.

Możliwe, że niektóre podmioty zdecydują się wcześniej wprowadzić odpowiednie procedury, jednak nie wiadomo kiedy i czy to się wydarzy. Na ten moment zastrzeżenia można dokonać na zapas. Według Ministra Cyfryzacji pierwsze banki powinny dołączyć z początkiem 2024 roku. Na “pełną wersję” tego rozwiązania musimy więc poczekać.

Gdzie mogę zastrzec PESEL?

1. Online, na stronie mobywatel.gov.pl w zakładce Rejestr Zastrzeżeń PESEL
2. W aplikacji mObywatel w zakładce Zastrzeż PESEL 
3. Osobiście, w dowolnym urzędzie gminy na podstawie pisemnego, własnoręcznie podpisanego wniosku.

Docelowo funkcjonalność ma być również dostępna w bankach i na poczcie. Na chwilę pisania tego artykułu są to jednak wyłącznie trzy wylistowane wyżej ścieżki.

Wniosek może za Ciebie złożyć również pełnomocnik, kurator lub opiekun prawny. Jeśli wybierzesz ścieżkę wizyty w urzędzie, konieczne będzie wypełnienie jego papierowej wersji, z uzupełnionymi danymi:

• Imię (imiona) i nazwisko
• Numer PESEL
• Numer telefonu i adresu e-mail (opcjonalnie)
• W przypadku składania wniosku przez pełnomocnika/kuratora/prawnego opiekuna – jego dane oraz uzasadnienie okoliczności.

PESEL zastrzegać mogą też cudzoziemcy.

Co jeszcze umożliwia Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL i funkcja mObywatel?

1. Cofnięcie zastrzeżenia

Zrobisz to w dowolnym momencie. PESEL możesz zastrzec na stałe i cofać taką dyspozycję tylko wtedy, gdy będzie to dla Ciebie niezbędne. Pomiędzy cofnięciem zastrzeżenia, a jego ponowną aktywacją, musi upłynąć 30 minut.

2. Ustawienie automatycznego zastrzeżenia

Ta opcja daje Ci możliwość dezaktywacji wcześniejszego zastrzeżenia i jednoczesne ustawienie dokładnego terminu (data+godzina), kiedy zostanie ponownie aktywowane.

3. Sprawdzenie historii weryfikacji PESEL-u przez instytucje, firmy i osoby prywatne

To bardzo ciekawa opcja, która nieco przypomina funkcję alertów BIK. W tym przypadku widzisz jaki podmiot, kiedy i o jakiej godzinie sprawdzał czy Twój PESEL jest zastrzeżony. Co więcej, aplikacja pokaże Ci również jaki był wtedy status Twojej danej. To bardzo użyteczna nowość. Dzięki niej na bieżąco sprawdzisz czy wszystkie zapytania faktycznie dotyczyły Twoich spraw. (Apka mObywatel pozwoli Ci też ustawić powiadomienia, które pikną każdorazowo, kiedy w historii pojawi się nowa pozycja).

4. Podgląd historii zmian statusu

Czyli kiedy, gdzie i o której godzinie Twój PESEL został zastrzeżony oraz odblokowany.

Czy warto zastrzegać?

Warto! Czy da się zastrzec PESEL? to chyba jedno z pytań, jakie dostajemy od Was najczęściej. W końcu nie tylko możemy odpowiedzieć twierdząco, ale też poinstruować jak to zrobić! Nasze dane osobowe, szczególnie te z dowodu osobistego i PESEL-e, są wyjątkowo cennym łupem dla przestępców. Do tej pory, w przypadku ich udostępnienia mogliśmy ratować się zastrzeganiem dokumentu i wyrabianiem nowego. Teraz mamy zupełnie nową opcję, która pozwoli od przyszłego roku załatać dotychczasową dziurę bezpieczeństwa.

Oczywiście bardzo polecamy korzystanie z nowej funkcjonalności w takich przypadkach. Dzięki niej zdecydowanie zmniejszysz ryzyko nielegalnego wykorzystania swoich danych i unikniesz przykrych, często finansowych, konsekwencji takich zdarzeń. Na tacy dostaniesz również możliwość bieżącej kontroli tego, w jakich sytuacjach i przez kogo jest weryfikowany Twój PESEL.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej lub o coś dopytać – znajdziesz nas na Messengerze.