
Blockchain i kryptowaluty. Czy można odzyskać utraconą cyfrową walutę?
W ostatnich latach dużo mówi się o Bitcoinie, kryptowalutach i technologii blockchain. Na pierwszy rzut oka, te pojęcia mogą wydawać się skomplikowane. O Bitcoinie każdy coś słyszał, ale pojęcie “blockchain” pojawia się znacznie rzadziej i wiele osób nie za bardzo wie o co chodzi. Poniżej postaram się trochę rozjaśnić temat blockchaina oraz zagrożeń związanych z korzystaniem z kryptowalut, zwłaszcza z wysyłaniem środków na błędne adresy lub takie, do których nie mamy dostępu.
Czym jest Bitcoin?
Bitcoin to pierwsza i najbardziej znana kryptowaluta, stworzona w 2009 roku przez osobę o pseudonimie Satoshi Nakamoto. (W październiku 2024 r na HBO pojawił się dokument o początkach Bitcoina „Money Electric: The Bitcoin Mystery”, gdzie pojawia się sugestia, że twórcą tej kryptowaluty jest kanadyjski programista Peter Todd). Kryptowaluty to cyfrowe formy pieniędzy, które można wysyłać i odbierać przez Internet bez potrzeby korzystania z banków lub innych pośredników.
Główne cechy Bitcoina:
- Decentralizacja. Bitcoin nie jest kontrolowany przez żaden bank centralny ani żaden inny organ nadzoru, (taki jak np. Europejski Bank Centralny, Narodowy Bank Polski czy Komisja Nadzoru Finansowego). Oznacza to, że działa niezależnie od rządów i organizacji międzynarodowych.
- Ograniczona podaż. Istnieje maksymalna liczba Bitcoinów, które kiedykolwiek zostaną wyprodukowane. Obecnie wydobyto ponad 19 milionów jednostek waluty, ale docelowo ma zostać wykopane 21 milionów. Ostatni ma być “wykopany” w roku 2140 – za ponad 100 lat!
- Anonimowość. Chociaż transakcje i zawartość portfeli w sieci Bitcoin są publiczne, tożsamość osób dokonujących transakcji nie jest bezpośrednio znana, a może też być całkowicie anonimowa.
Czym są kryptowaluty?
Kryptowaluty to ogólny termin odnoszący się do cyfrowych walut, które działają na bazie technologii kryptograficznych. Oprócz Bitcoina istnieje wiele innych kryptowalut, takich jak Ethereum, Litecoin, Ripple czy Dogecoin, każda z nich ma swoje unikalne cechy i zastosowania.
Kryptowaluty są przechowywane w portfelach cyfrowych, które mogą być aplikacjami na komputerze lub smartfonie, a nawet fizycznymi urządzeniami (tzw. portfele sprzętowe, np. Ledger).
Więcej o kryptowalutach oraz podejrzanych inwestycjach z nimi związanymi przeczytasz na naszej stronie w jednym z naszych poprzednich artykułów.
Czym jest blockchain?
Żeby zrozumieć, jak działa Bitcoin i inne kryptowaluty, trzeba najpierw zrozumieć, czym jest blockchain.
Blockchain to technologia, na której opierają się kryptowaluty. Jest to rodzaj cyfrowej księgi, zapisującej wszystkie transakcje w sposób publiczny i niezmienny. Blockchain można porównać do ogromnej księgi rachunkowej, do której każdy ma dostęp, ale nikt nie może jej zmieniać. Każda nowa transakcja jest dodawana do tej księgi w formie bloku danych, a te bloki są łączone w łańcuch – stąd nazwa „blockchain” czyli łańcuch bloków. Blockchain to rozproszony rejestr transakcji lub danych.
Główne cechy blockchain:
- Decentralizacja. Zamiast polegać na jednym centralnym serwerze, (tak jak ma to miejsce np. w przypadku banków), blockchain przechowuje dane w wielu miejscach jednocześnie. Oznacza to, że żadna pojedyncza instytucja nie kontroluje całego systemu.
- Bezpieczeństwo. Każdy blok w łańcuchu jest powiązany z poprzednim, co sprawia, że próby zmiany danych w jednym bloku wymagają zmiany wszystkich poprzednich, co jest praktycznie niemożliwe.
- Przejrzystość. Transakcje są publicznie dostępne i każdy może je zweryfikować.
- Brak pośredników. Dzięki blockchainowi możliwe jest przeprowadzanie transakcji bez potrzeby korzystania z pośrednictwa banków lub innych instytucji finansowych.
Blockchain to technologia, która została wprowadzona razem z Bitcoinem, choć koncepcje tej technologii pojawiały się znacznie wcześniej. Jednak jej zastosowanie wykracza daleko poza kryptowaluty. Blockchain to innowacyjny sposób przechowywania danych, który mógłby zrewolucjonizować wiele branż, zapewniając większą przejrzystość, bezpieczeństwo i efektywność. Przykładami mogą być zarządzanie łańcuchem dostaw czy procesami wyborczymi. Dzięki blockchainowi możliwe byłoby stworzenie systemów do głosowania online, które są przejrzyste, bezpieczne i anonimowe, a jednocześnie w pełni weryfikowalne i chroniące przed możliwością fałszerstwa.
Zagrożenia związane z kryptowalutami
Korzystanie z kryptowalut wiąże się jednak z ryzykiem. Oto najważniejsze z nich:
Nieodwracalność transakcji
Transakcje kryptowalutowe, w tym Bitcoin, są nieodwracalne. Oznacza to, że gdy wyślesz kryptowalutę na dany adres, nie można cofnąć tej transakcji. Jeśli środki zostaną przesłane na błędny adres lub taki do którego nie masz dostępu, mogą zostać utracone na zawsze. Chyba, że osoba, która przypadkowo otrzymała środki, zgodzi się je zwrócić, (o ile bylibyśmy w stanie poznać jej tożsamość).
Chociaż nie można cofnąć transakcji, wszystkie operacje w sieci Bitcoin są publicznie dostępne na blockchainie. Podstawową analizę możesz znaleźć w artykule „Zhakowałem Cię i ukradłem Ci informacje…” – mail z żądaniem okupu nadal skuteczny na naszej stronie. Oznacza to, że można śledzić drogę, jaką przebywają środki. W niektórych przypadkach, np. kradzieży, można próbować zaangażować organy ścigania, aby próbowały śledzić transfery walut. Możliwość śledzenia transakcji i portfeli nie oznacza, że ktokolwiek będzie w stanie zablokować dany przelew lub portfel. Nawet jeśli wiadome jest, że środki na nim przechowywane pochodzą z przestępstw. Wynika to bezpośrednio z jednej z cech – decentralizacji.
Osoby oszukane w wyniku fałszywych inwestycji, często szukają możliwości odzyskania utraconych pieniędzy, przez co mogą trafić na nieuczciwe firmy mające odzyskać środki zgromadzone na portfelach kryptowalut – w rzeczywistości są to kolejne próby wyłudzenia!

Błędny adres lub portfel
Wysłanie cyfrowej waluty na niewłaściwy portfel może prowadzić do utraty środków. Czasami użytkownicy mogą pomylić adresy lub wysłać jednostki na portfel, który nie obsługuje danej waluty, np. wysłanie Bitcoina na portfel Ethereum. W takich przypadkach odzyskanie pieniędzy może być trudne, a często niemożliwe.
Każda kryptowaluta używa własnego formatu adresu, ale w praktyce zdarza się, że różne kryptowaluty mogą używać podobnych ciągów znaków. Może to prowadzić do pomyłek, szczególnie jeśli użytkownik nie jest ostrożny przy kopiowaniu lub wklejaniu adresów.
Utrata klucza prywatnego
Każdy portfel kryptowalutowy zabezpieczony jest przez klucz prywatny. Jeśli zgubisz klucz prywatny lub frazę odzyskiwania, stracisz dostęp do swoich środków. Nie ma możliwości resetowania hasła, co czyni ochronę tych danych kluczową.
Klucz prywatny w kryptowalutach to unikalny ciąg znaków, który zapewnia dostęp do środków w portfelu, podobnie jak hasło. Jego utrata zwykle uniemożliwia odzyskanie kryptowalut, a kradzież klucza pozwala przejąć środki bez możliwości ich zwrotu.
Ataki hakerskie
Kryptowaluty przechowywane online mogą stać się celem ataków hakerów. Warto zabezpieczyć swoje środki, korzystając z dwuskładnikowego uwierzytelniania (więcej o weryfikacji dwuetapowej przeczytasz w artykule Weryfikacja dwuetapowa – co to jest i dlaczego warto ją mieć? na naszej stronie), portfeli sprzętowych oraz unikania przechowywania dużych ilości kryptowalut na giełdach przez dłuższy czas.
W poprzednich latach wiele platform umożliwiających handel kryptowalutami stawało się celem ataków, gdzie dochodziło do kradzieży środków na nich zgromadzonych. Przykładem jest Mt. Gox jedna z pierwszych platform wymiany, która w wyniku ataku straciła 850 tysięcy Bitcoinów. W przeszłości pojawiały się też przypadki, gdzie to twórcy giełd kradli przechowywane na nich waluty i zapadali się pod ziemię!
Zmienne ceny
Mówiąc o kryptowalutach nie można nie wspomnieć o zmienności cen. Ich wartość może drastycznie się zmieniać w krótkim czasie, co sprawia, że są bardziej ryzykowne jako inwestycja. Na przykład cena Bitcoina może wzrosnąć lub spaść o kilkanaście procent w ciągu jednego dnia! W efekcie istnieje możliwość szybkiego zarobku, jak i dużych strat. W dłuższym okresie wahania mogą być znacznie większe. Niektóre waluty mogą urosnąć nawet kilka tysięcy procent, ale część z nich może stracić na wartości blisko 100 procent.
Jak się zabezpieczyć?
- Dokładnie sprawdzaj adresy. Przed wysłaniem kryptowaluty upewnij się, że adres odbiorcy jest poprawny. Nawet jedna błędna litera lub cyfra może spowodować utratę środków!
- Uważaj na podejrzane inwestycje. Jeśli jesteś posiadaczem kryptowalut – uważaj na osoby oferujące Ci pomnożenie ich! Wysłanie środków na adres, nad którym nie ma się kontroli oznacza ich utratę. Jeśli nie znasz działania kryptowalut, nie daj się namówić na żadne inwestycje. Więcej o oszustwach inwestycyjnych możesz przeczytać w artykule Fałszywe platformy inwestycyjne na naszej stronie.
Bitcoin, kryptowaluty i blockchain to ciekawe technologie, które mogą zmieniać sposób, w jaki myślimy o pieniądzach i transakcjach w sieci. Jednak korzystanie z nich wiąże się z ryzykiem, związanym z nieodwracalnością transakcji, bezpieczeństwem portfeli czy chęcią inwestycji. Żeby uniknąć strat, ważne jest zachowanie ostrożności w każdym aspekcie związanym z kryptowalutami.